KOMUNIA ŚWIĘTA I KULT TAJEMNICY EUCHARYSTYCZNEJ POZA MSZĄ ŚWIĘTĄ
WPROWADZENIE TEOLOGICZNE I PASTORALNE
I. ZWIĄZKI MIĘDZY KULTEM EUCHARYSTII POZA MSZĄ ŚWIĘTĄ
A SPRAWOWANIE OFIARY EUCHARYSTYCZNEJ
1. Sprawowanie Eucharystii stanowi ośrodek całego życia chrześcijańskiego zarówno dla Kościoła powszechnego, jak i dla wspólnot miejscowych tego Kościoła, ponieważ "inne sakramenty, tak jak wszystkie kościelne posługi i dzieła apostolstwa, wiążą się ze świętą Eucharystią i do niej zmierzają. W Najświętszej Eucharystii zawiera się bowiem całe duchowe dobro Kościoła, a mianowicie sam Chrystus, nasza Pascha i chleb żywy, który przez swoje Ciało ożywione i ożywiające Duchem Świętym daje życie ludziom, zapraszając ich i doprowadzając w ten sposób do ofiarowania razem z Nim samych siebie, swojej pracy i wszystkich rzeczy stworzonych" [1].
2. Ponadto "sprawowanie Eucharystii w ofierze Mszy świętej jest prawdziwie źródłem i celem kultu oddawanego jej poza Mszą świętą" [2]. Chrystus Pan, który "ofiaruje się we Mszy świętej wtedy, kiedy zaczyna być sakramentalnie obecny jako duchowy pokarm pod postaciami chleba i wina", również "po złożeniu ofiary, gdy Eucharystię przechowuje się w kościołach lub kaplicach, jest rzeczywiście Emmanuelem, to jest "Bogiem z nami". Jest bowiem dniem i nocą pośród nas, mieszka w nas pełen łaski i prawdy" [3].
3. Dlatego nikt nie może wątpić, że "wszyscy chrześcijanie, zgodnie ze zwyczajem zawsze przestrzeganym w Kościele katolickim, powinni oddawać Najświętszemu Sakramentowi najwyższy kult uwielbienia, który należy się prawdziwemu Bogu. Sakrament ten nie powinien być mniej czczony z tego powodu, że Chrystus Pan ustanowił go do spożywania" [4].
4. By należycie uporządkować i ożywić nabożeństwo do Najświętszego Sakramentu Eucharystii, należy rozpatrywać tajemnicę eucharystyczną w całym jej wymiarze zarówno w sprawowaniu Mszy świętej, jak i w kulcie świętych postaci, które są przechowywane po Mszy świętej dla rozszerzenia łaski ofiary [5].
II. CEL PRZECHOWYWANIA EUCHARYSTII
5. Zasadniczym i pierwotnym celem przechowywania Eucharystii poza Mszą świętą jest udzielanie Wiatyku. Drugorzędnymi zaś celami są: rozdawanie Komunii świętej i adoracja naszego Pana Jezusa Chrystusa obecnego w Sakramencie. Zachowywanie świętych postaci dla chorych wytworzyło chwalebny zwyczaj adorowania tego niebiańskiego posiłku przechowywanego w świątyniach. Kult adoracji opiera się na mocnej i trwałej podstawie głównie dlatego, że wiara w rzeczywistą obecność Pana w sposób naturalny prowadzi do zewnętrznego i publicznego jej uwidocznienia [6].
6. Podczas sprawowania Mszy świętej ujawniają się stopniowo wszystkie sposoby obecności Chrystusa w Jego Kościele, gdyż najpierw jest On obecny w samym zgromadzeniu wiernych zebranym w Jego imię; następnie w swoim słowie, kiedy zebranym czyta się i wyjaśnia Pismo św.; jest obecny także w osobie celebransa; wreszcie, i to przede wszystkim, jest obecny pod postaciami eucharystycznymi. W Sakramencie Eucharystii w sposób szczególny Chrystus jest obecny cały i niepodzielny, jako Bóg i człowiek, substancjalnie i zawsze. Ta zaś obecność Chrystusa pod postaciami "nazywa się rzeczywistą nie dlatego, jakoby inne sposoby obecności nie były rzeczywiste, lecz dlatego, że jest to obecność najwyższego stopnia" [7].
Stąd to ze względu na prawdziwość znaku bardziej odpowiada istocie świętych obrzędów, żeby w miarę możności na ołtarzu, na którym odprawia się Mszę świętą, nie było już od początku obecności Chrystusa eucharystycznego w świętych postaciach przechowywanych w tabernakulum. Obecność ta jest owocem konsekracji i jako taka winna się okazać [8].
7. Konsekrowane Hostie należy często odnawiać i przechowywać w puszce albo w odpowiednim naczyniu w takiej liczbie, by ich wystarczyło do Komunii świętej chorych. oraz innych wiernych, poza Mszą świętą [9].
8. Pasterze niech się starają, aby kościoły i kaplice publiczne, w których zgodnie z prawem przechowuje się Najświętszą Eucharystię, były otwarte codziennie w odpowiednich porach przynajmniej przez kilka godzin, by wierni mogli łatwo pomodlić się przed Najświętszym Sakramentem, jeżeli nie przemawiają przeciw temu ważne powody [10].
III. MIEJSCE PRZECHOWYWANIA EUCHARYSTII
9. Miejsce przechowywania Najświętszej Eucharystii powinno się szczególnie wyróżniać. Należy bardzo troszczyć się o to, aby ułatwiało ono prywatną adorację i modlitwę tak, by wierni mogli dogodnie i z pożytkiem oddawać ustawicznie prywatną cześć Panu obecnemu w Najświętszym Sakramencie.
Cel ten łatwiej można osiągnąć przez przygotowanie kaplicy oddzielonej od nawy środkowej, zwłaszcza w tych kościołach, gdzie częściej odbywają się śluby lub pogrzeby oraz w tych, które są licznie nawiedzane przez pielgrzymów czy przez turystów zwiedzających zabytki sztuki i historii.
10. Najświętszy Sakrament należy przechowywać w jednym tabernakulum nieruchomym, mocnym i nieprzeźroczystym. Ma ono być tak zamknięte, aby wykluczało niebezpieczeństwo profanacji. Dlatego w każdym kościele powinno być zwykle tylko jedno tabernakulum umieszczone w takiej części kościoła lub kaplicy, która jest dostojna, dobrze widoczna, należycie ozdobiona i sprzyjająca modlitwie.
Ten, kto ma pod opieką kościół lub kaplicę, powinien bardzo pilnie strzec klucza od tabernakulum, w którym przechowuje się Najświętszą Eucharystię [11].
11. Obecność Najświętszej Eucharystii w tabernakulum należy zaznaczyć przez konopeum lub w inny odpowiedni sposób określony przez kompetentną władzę.
Według przyjętego zwyczaju przed tabernakulum, w którym przechowuje się Najświętszy Sakrament, winna nieustannie płonąć specjalna lampka, aby wskazywać na obecność Chrystusa i pobudzać do Jego czci.
Zgodnie z tradycją lampka powinna być podsycana olejem lub woskiem, o ile jest to możliwe [12].
IV. UPRAWNIENIA KONFERENCJI BISKUPÓW
12. Na podstawie Konstytucji o Liturgii świętej (art. 63 b) Konferencje Biskupów mają prawo przygotować w krajowych rytuałach rozdział odpowiadający niniejszemu rozdziałowi Rytuału Rzymskiego i dostosować go do potrzeb poszczególnych krajów. Po zatwierdzeniu takiego rytuału przez Stolicę Apostolską można go będzie używać w krajach, dla których jest przeznaczony.
Konferencje Biskupów powinny:
a) Starannie i roztropnie rozważyć, które elementy narodowej tradycji, jeżeli takie występują i są zgodne z duchem liturgii, można pozostawić lub dopuścić. Adaptacje takie uznane za pożyteczne lub konieczne mogą przedstawić Stolicy Apostolskiej i za jej zgodą wprowadzić.
b) Tak opracować przekłady tekstów związanych z kultem Eucharystii, by były rzeczywiście dostosowane do charakteru różnych języków i kultur oraz, w razie potrzeby, dodać inne teksty i zaopatrzyć je w melodie.
Na podstawie powyższych uprawnień Konferencja Episkopatu Polski postanawia:
a) Na tabernakulum, w którym się przechowuje Najświętszy Sakrament, należy umieścić symbole eucharystyczne; nie jest konieczne konopeum.
b) Biorąc pod uwagę warunki krajowe oraz utrwalony już zwyczaj, Konferencja Episkopatu Polski pozwala na stosowanie światła elektrycznego w wiecznej lampce.
* * *
Teksty liturgiczne należy dostosować do płci i liczby uczestników.
ROZDZIAŁ I
KOMUNIA ŚWIĘTA POZA MSZĄ
WPROWADZENIE
I. ZWIĄZKI MIĘDZY KOMUNIĄ POZA MSZĄ A OFIARĄ MSZY ŚWIĘTEJ
13. Udział w ofierze eucharystycznej jest doskonalszy, gdy Komunię sakramentalną przyjmuje się w czasie Mszy świętej. Przyjęcie przez wiernych Ciała Pańskiego bezpośrednio po Komunii kapłana jaśniej uwidacznia ich udział w tej ofierze [13]. Dlatego świeżo upieczony chleb do Komunii wiernych zwyczajnie należy konsekrować w każdej ofierze eucharystycznej:
14. Wiernych należy tak wychowywać, żeby przystępowali do Komunii w czasie eucharystycznej ofiary.
Niech jednak kapłani nie odmawiają Komunii świętej wiernym, którzy o nią proszą ze słusznej przyczyny także poza Mszą świętą [14].
Wypada, by ci, którzy z powodu przeszkody nie mogą brać udziału w sprawowaniu Eucharystii we wspólnocie wiernych, chętnie posila li się Eucharystią i w ten sposób czuli, że są zjednoczeni nie tylko z ofiarą Pana, lecz także z tą wspólnotą, która ich wspiera bratnią miłością.
Duszpasterze powinni troszczyć się o to, by chorzy i starsi mogli przyjmować Eucharystię często, a nawet, jeśli to możliwe, codziennie, zwłaszcza w okresie wielkanocnym, chociaż nie chorują ciężko i nie zagraża im niebezpieczeństwo śmierci. Tym, którzy nie mogą przyjąć Komunii świętej pod postacią chleba, wolno jej udzielać tylko pod postacią wina [15].
15. Wiernych należy starannie pouczać, że także wtedy, gdy przyjmują Komunię poza Mszą świętą, łączą się ściśle z ofiarą, w której jest uwieczniona ofiara Krzyża, i uczestniczą w uczcie świętej, w której "przez przyjęcie Ciała i Krwi Pańskiej lud Boży uczestniczy w dobrach ofiary paschalnej, wznawia nowe przymierze raz zawarte przez Boga z ludźmi w Krwi Chrystusowej, a w wierze i nadziei wyobraża i uprzedza ucztę eschatologiczną w królestwie Ojca, głosząc śmierć Pana, aż przyjdzie" [16].
II. CZAS UDZIELANIA KOMUNII ŚWIĘTEJ POZA MSZĄ
16. Poza Mszą świętą można udzielać Komunii świętej każdego dnia i o każdej porze dnia. Wypada jednak określić godziny udzielania Komunii świętej w porze dogodnej dla wiernych. Wówczas należy dokonać świętego obrzędu bardziej uroczyście, gdyż będzie to połączone z większym pożytkiem wiernych.
Jednak:
a) w Wielki Czwartek Komunii świętej można udzielać tylko podczas Mszy świętej; chorym jednak wolno ją zanieść o każdej porze dnia;
b) w Wielki Piątek udziela się Komunii świętej jedynie podczas sprawowania liturgii Męki Pańskiej; chorym zaś, którzy nie mogą uczestniczyć w tym obrzędzie, można zanieść Komunię świętą o każdej porze dnia;
c) w Wielką Sobotę można udzielić Komunii świętej tylko jako Wiatyk [17].
III. SZAFARZ KOMUNII ŚWIĘTEJ
17. Udzielanie Komunii świętej wiernym, którzy o nią proszą, należy przede wszystkim do kapłana i diakona [18]. Jest więc rzeczą właściwą, by spełnianiu tej posługi wynikającej z ich święceń poświęcali oni tyle czasu, ile wierni potrzebują.
Ilekroć nie ma na miejscu kapłana lub diakona oraz gdy spełnienie tej posługi utrudnia im choroba, podeszły wiek lub duszpasterskie obowiązki albo gdy liczba wiernych przystępujących do Stołu Pańskiego jest bardzo wielka, przez co sprawowanie Mszy świętej albo innej świętej czynności zbytnio by się przedłużało, Komunii świętej udzielać może jako szafarz nadzwyczajny prawnie ustanowiony akolita [19].
Ordynariusz miejscowy może pozwolić na udzielanie Komunii świętej innym szafarzom nadzwyczajnym, ilekroć uzna, że wymagają tego potrzeby duchowe wiernych, a nie ma na miejscu kapłana, diakona ani akolity [20].
IV. MIEJSCE UDZIELANIA KOMUNII ŚWIĘTEJ POZA MSZĄ
18. Miejscem, w którym poza Mszą świętą udziela się Komunii świętej, jest kościół lub kaplica, w której stale sprawuje się lub przechowuje Eucharystię, albo kościół, kaplica lub inne miejsce, gdzie w niedziele oraz inne dni miejscowa wspólnota stale się zbiera na zgromadzenia liturgiczne. Chorym, więźniom i tym wszystkim, którzy nie mogą wychodzić bez narażenia się na niebezpieczeństwo lub wielką trudność, można udzielać Komunii świętej w innych miejscach, nie wyłączając domów prywatnych.
V. PRZEPISY DOTYCZĄCE UDZIELANIA KOMUNII ŚWIĘTEJ
19. Przy udzielaniu Komunii świętej w kościele albo w kaplicy, na ołtarzu nakrytym obrusem rozkłada się korporał i zapala dwie świece na znak czci i uroczystej uczty [21]. Używa się też pateny komunijnej.
Gdy udziela się Komunii świętej w innych miejscach; przygotowuje się odpowiedni stół nakryty obrusem. Należy także postarać się o świece.
20. Kapłan lub diakon udzielający Komunii świętej ma być ubrany w sutannę, na którą wkłada albę lub komżę oraz stułę.
Inni szafarze wkładają strój liturgiczny przyjęty w danym kraju albo szatę odpowiednią do tej posługi i zatwierdzoną przez ordynariusza.
Do miejsc poza kościołem zanosi się Eucharystię w puszce lub innym zamkniętym naczyniu, zachowując miejscowe przepisy dotyczące stroju i sposobu sprawowania tej czynności. W Polsce dopuszczalne są dwa sposoby zanoszenia Eucharystii do chorych: publiczny i prywatny.
21. Zgodnie z wielowiekową tradycją przy udzielaniu Komunii świętej należy zachować zwyczaj składania cząstki konsekrowanego chleba na języku przyjmujących Komunię.
Konferencje Biskupów mogą jednak postanowić, żeby na podległym im terenie przyjmowano Komunię świętą także przez składanie konsekrowanego chleba na rękach wiernych, byleby nie zaistniało niebezpieczeństwo braku czci lub powstania wśród wiernych fałszywych opinii o Najświętszej Eucharystii. Decyzja taka wymaga zatwierdzenia Stolicy Apostolskiej [22].
Wiernych należy pouczać, że Jezus Chrystus jest Panem i Zbawcą oraz że Jemu, obecnemu pod sakramentalnymi postaciami., przysługuje taki sam kult uwielbienia, czyli adoracji, jaki należy oddawać Bogu [23].
W obu wypadkach Komunię świętą winien rozdawać właściwy szafarz, który cząstkę konsekrowanego chleba ukazuje i podaje przyjmującemu Komunię wymawiając formułę: Ciało Chrystusa, na co wierny odpowiada: Amen.
Gdy zaś udziela się Komunii świętej pod postacią wina, należy dokładnie zachować przepisy liturgiczne [24].
22. Cząsteczki chleba eucharystycznego, które pozostały po udzieleniu Komunii świętej, należy ze czcią zebrać do puszki albo do naczynia z wodą.
Jeżeli udziela się Komunii świętej pod postacią wina, kielich lub inne naczynie do tego użyte należy obmyć wodą.
Wodę zaś użytą do ablucji należy albo spożyć, albo wlać do odpowiedniego miejsca.
VI. PRZYGOTOWANIE DO PRZYJĘCIA KOMUNII ŚWIĘTEJ
23. Eucharystia, która w sposób trwały uobecnia wśród ludzi misterium paschalne Chrystusa, jest źródłem wszelkiej łaski i odpuszczenia grzechów: Ci jednak, którzy pragną przyjąć Ciało Pańskie winni przystąpić do niego z czystym sumieniem i z odpowiednim usposobieniem duszy, by mogli zyskać owoce paschalnego sakramentu.
Dlatego Kościół poleca, "ażeby nikt, kto, jest świadomy grzechu śmiertelnego, choćby uważał, że za niego żałuje, nie przystępował i świętej bez uprzedniej sakramentalnej spowiedzi" [25] (por. OWMR 242) Jeżeli zaistniałaby poważna przyczyna, a nie byłoby okazji do spowiedzi należy wpierw wzbudzić akt żalu doskonałego z postanowieniem szczegółowego wyznania w najbliższym czasie, grzechów śmiertelnych, których w tej chwili nie można było wyznać.
Wierni, którzy mają zwyczaj przystępowania do Komunii świętej codziennie albo często, powinni przystępować do sakramentu pokuty okresowo, odpowiednio do osobistych potrzeb.
Niech wierni widzą w Eucharystii środek zaradczy, który ich uwalnia od grzechów powszednich i zabezpiecza przed śmiertelnymi; niech umieją we właściwy sposób korzystać z pokutnych części liturgii, a zwłaszcza Mszy św. [26]
24. Przed Komunią świętą należy zachować post od pokarmów i napojów przynajmniej przez godzinę. Wypicie wody lub przyjęcie lekarstwa nie łamie tego postu.
Wierni w podeszłym wieku lub dotknięci chorobą oraz osoby opiekujące się nimi mogą przyjąć Najświętszy Sakrament, chociaż w poprzedzającej godzinie coś zjedli [27].
25. Zjednoczenie z Chrystusem, do którego zmierza Najświętszy Sakrament, powinno promieniować na całe życie chrześcijańskie tak, by wierni nieustannie kontemplując otrzymany dar w świetle wiary, pod kierownictwem Ducha Świętego prowadzili codzienne życie w dziękczynieniu i przynosili owoce coraz doskonalszej miłości.
Tym, którzy przyjęli Komunię świętą, zaleca się, aby przez pewien czas trwali na modlitwie i w ten sposób uczestniczyli w dziękczynieniu, które składa się Bogu szczególnie we Mszy świętej [28].
ROZDZIAŁ II
RÓŻNE FORMY KULTU NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII
55. Chociaż ofiara eucharystyczna jest źródłem i szczytem całego życia chrześcijańskiego, należy usilnie rozwijać również poza Mszą świętą prywatne i publiczne nabożeństwa do Najświętszej Eucharystii według zasad ustalonych przez prawowitą władzę.
Uwzględniając okresy liturgiczne, nabożeństwa te należy uporządkować, aby zgadzały się z liturgią, z niej poniekąd wypływały i do niej prowadziły wiernych [29].
56. Wierni, którzy oddają cześć Chrystusowi obecnemu w Najświętszym Sakramencie, niech pamiętają, że źródłem tej obecności jest Ofiara, a obecność ta zmierza do Komunii świętej, sakramentalnej i duchowej.
Pobożność skłaniająca wiernych do adoracji Najświętszej Eucharystii pociąga ich do pełnego udziału w tajemnicy paschalne i do wdzięcznej odpowiedzi za dar Chrystusa, który przez swoje człowieczeństwo nieustannie wlewa życie Boże w członki swojego Ciała. Przebywając przy Chrystusie Panu, cieszą się Jego głęboką i zażyłą przyjaźnią i otwierają przed Nim swe serca, przedstawiają Mu potrzeby własne oraz wszystkich sobie bliskich i modlą, się o pokój i zbawienie świata. Oddając w ofierze z Chrystusem całe swe życie Ojcu w Duchu Świętym, czerpią z tego przedziwnego zjednoczenia wzrost w wierze, nadziei i miłości. W ten sposób podtrzymują w sobie odpowiednie dyspozycje, dzięki którym mogą z należytą pobożnością obchodzić pamiątkę Pańską i często przyjmować Chleb dany nam przez Ojca.
Niech wierni starają się stosownie do własnych warunków życia oddawać cześć Chrystusowi Panu w Najświętszym Sakramencie. Pasterze zaś niech ich do tego pociągają własnym przykładem i zachęcają słowami [30].
57. Ponadto niech wierni pamiętają, że przez taką modlitwę przed Chrystusem Panem obecnym w Najświętszym Sakramencie przedłużają zjednoczenie z Nim, które osiągnęli w Komunii świętej, i odnawiają przymierze, pobudzające ich do zachowywania w życiu i obyczajach tego, co przez wiarę i sakrament otrzymali w sprawowaniu Eucharystii. Niech więc umocnieni niebieskim pokarmem starają się ustawicznie trwać w duchu wdzięczności, uczestnicząc w śmierci i zmartwychwstaniu Pańskim. Niech każdy usilnie stara się spełniać dobre uczynki i podobać się Bogu, aby przepajać świat duchem chrześcijańskim i we wszystkim wśród wspólnoty ludzkiej dawać świadectwo Chrystusowi [31].
1. WYSTAWIENIE NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII
WPROWADZENIE
I. ZWIĄZKI, JAKIE ZACHODZĄ MIĘDZY WYSTAWIENIEM A MSZĄ ŚWIĘTĄ
58. Wystawienie Najświętszej Eucharystii, czy to w puszce, czy w monstrancji, pociąga do uznania cudownej obecności Chrystusa i zachęca do serdecznego zjednoczenia z Nim. Zjednoczenie to osiąga swój szczyt w Komunii sakramentalnej. Dlatego wystawienie przyczynia się de wzrostu należnego Chrystusowi kultu w duchu i prawdzie.
Należy zwracać uwagę na to, by przy takich wystawieniach uwydatnił się związek istniejący między kultem Najświętszego Sakramentu. a Mszą świętą. Przy wystawieniu należy unikać troskliwie tego wszystkiego, co w jakiś sposób mogłoby przysłonić pragnienie Chrystusa, który ustanowił Najświętszą Eucharystię głównie w tym celu, by nam służyła jako pokarm, lekarstwo i pokrzepienie [32].
59. Podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu nie wolno odprawiać Mszy świętej w tej samej nawie kościoła lub kaplicy.
Obok powodów przytoczonych w nr 6 sprawowanie Ofiary eucharystycznej zawiera w sposób doskonalszy to wewnętrzne zjednoczenie, do którego wystawienie ma doprowadzić wiernych.
Jeśli wystawienie przedłuża się na jeden lub więcej następujących po sobie dni, należy je przerwać na czas odprawiania Mszy świętej, chyba że odprawia się ją w kaplicy oddzielonej od nawy wystawienia i przynajmniej niektórzy wierni zostają na adoracji [33].
II. NIEKTÓRE PRZEPISY DOTYCZĄCE WYSTAWIENIA
60. Przed Najświętszym Sakramentem, zarówno przechowywanym w tabernakulum, jak i wystawionym do publicznej adoracji, klęka się na jedno kolano.
61. Przy wystawieniu Najświętszego Sakramentu w monstrancji zapala się cztery albo sześć świec, to jest tyle, ile w czasie Mszy świętej, i używa się kadzidła. Przy wystawieniu w puszce zapala się przynajmniej dwie świece; można użyć kadzidła.
WYSTAWIENIE TRWAJĄCE PRZEZ DŁUŻSZY OKRES CZASU
62. Zaleca się, by w kościołach i kaplicach, w których stale przechowuje się Najświętszy Sakrament, odbywało się co roku uroczyste jego wystawienie trwające dłuższy czas, choćby z przerwami, by miejscowa wspólnota mogła gorliwiej rozważać i adorować tę tajemnicę.
Takie wystawienie wymaga zgody miejscowego ordynariusza. Może się odbyć tylko wtedy, gdy przewiduje się udział odpowiedniej liczby wiernych [34].
63. W ważnej i powszechnej potrzebie miejscowy ordynariusz może nakazać modlitwy błagalne przed wystawionym Najświętszym Sakramentem, trwające przez dłuższy czas, w tych kościołach, do których wierni liczniej uczęszczają [35].
64. Tam, gdzie ze względu na brak odpowiedniej liczby adorujących wystawienie nie może odbywać się bez przerwy, wolno Najświętszy Sakrament schować do tabernakulum w godzinach przedtem ustalonych i ogłoszonych, nie częściej jednak niż dwa razy na dzień, np. około południa i w porze nocnej.
To schowanie Najświętszego Sakramentu może się odbywać w prostszy sposób: mianowicie, kapłan albo diakon ubrany w sutannę, albę lub komże i stułę po krótkiej adoracji odmawia modlitwy z wiernymi i chowa Najświętszy Sakrament do tabernakulum. W podobny sposób w oznaczonym czasie odbywa się wystawienie [36].
WYSTAWIENIE TRWAJĄCE PRZEZ KRÓTKI OKRES
65. Porządek wystawienia Najświętszego Sakramentu, które trwa krótko, należy ułożyć tak, by przed błogosławieństwem Najświętszym Sakramentem poświęcić pewien czas na czytanie słowa Bożego, śpiew, modlitwy i krótką modlitwę w ciszy.
Zakazane jest wystawienie, które ma na celu tylko udzielenie błogosławieństwa [37].
ADORACJA WE WSPÓLNOTACH ZAKONNYCH
66. Wspólnotom zakonnym oraz innym zrzeszeniom, które zgodnie z Konstytucjami lub przepisami swojego Instytutu odbywają adorację wieczystą albo adorację trwającą przez dłuższy czas, usilnie się zaleca, aby tę pobożną praktykę uporządkować zgodnie z duchem liturgii. Adoracja Chrystusa Pana odbywająca się z udziałem całej społeczności, powinna obejmować czytanie, śpiew i święte milczenie, aby skuteczniej przyczyniała się do rozwoju życia duchowego wspólnoty. W ten sposób duch jedności i braterstwa, który w Eucharystii znajduje swój wyraz i swe źródło, rozwija się wśród członków domu zakonnego, a kult należny Najświętszemu Sakramentowi uzyskuje doskonalszą formę.
Należy także zachować te godną pochwały formę adoracji. w której członkowie jakiejś wspólnoty kolejno biorą udział pojedynczo lub po dwie osoby. W ten sposób w myśl założeń Instytutu, zatwierdzonych przez Kościół, jego członkowie adorują i modlą się w imieniu całej społeczności i Kościoła.
III. CELEBRANS WYSTAWIENIA NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU
67. Zwyczajnym celebransem wystawienia Najświętszego Sakramentu jest kapłan lub diakon, który pod koniec adoracji, przed schowaniem Najświętszego Sakramentu, udziela Nim ludowi błogosławieństwa.
Jeśli nie ma kapłana i diakona lub z ważnego powodu nie mogą oni być obecni, wówczas mogą wystawić Najświętszy Sakrament do publicznej adoracji, a następnie go schować: akolita, nadzwyczajny szafarz Komunii świętej albo inny wierny wydelegowany przez miejscowego ordynariusza.
Wszyscy oni mogą dokonać wystawienia przez otwarcie tabernakulum, a także, jeśli okoliczności tero wymagają, mogą postawić puszkę na ołtarzu lub umieścić Hostię w monstrancji. Na końcu adoracji chowają Najświętszy Sakrament do tabernakulum. Nie wolno im jednak udzielać błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem.
68. Celebrans, jeśli jest kapłanem lub diakonem, ubiera się w sutannę, albę lub komżę i białą stułę.
Inni posługujący wkładają strój liturgiczny używany tradycyjnie w danym kraju albo szatę odpowiednią do tej posługi i zatwierdzoną przez ordynariusza.
Do udzielenia błogosławieństwa na końcu adoracji, gdy wystawienie jest w monstrancji, kapłan lub diakon wkłada także kapę i welon białego koloru; jeżeli wystawienie jest w puszce, wkłada welon.
(...) 10,11,
2. PROCESJE EUCHARYSTYCZNE
77. W procesjach, w czasie których celebrans niesie Najświętszą Eucharystię poza kościół wśród uroczystych obrzędów i śpiewów, lud chrześcijański składa publiczne świadectwo swej wiary i pobożności wobec Najświętszego Sakramentu.
Biskup diecezji, uwzględniając współczesne warunki, powinien osądzić, czy jest rzeczą stosowną odbyć procesję, oraz określić czas, miejsce i porządek procesji, aby mogła się odbyć z godnością i bez ujmy czci należnej Najświętszemu Sakramentowi [38].
78. Wśród procesji eucharystycznych szczególne znaczenie pastoralne w życiu parafii lub miasta ma procesja, która co roku odbywa się w uroczystość Ciała i Krwi Chrystusa albo w innym stosownym dniu, bliskim tej uroczystości.
Tam, gdzie współczesne warunki na to pozwalają i procesja może być naprawdę wyrazem wspólnej wiary i uwielbienia, należy ją zachować zgodnie z przepisami prawa.
Jeżeli miasto jest bardzo duże i względy pastoralne za tym przemawiają, wolno za zgodą biskupa diecezji urządzić takie procesje w poszczególnych częściach miasta. Gdzie natomiast w uroczystość Ciała i Krwi Chrystusa procesja odbyć się nie może, należy urządzić inną publiczną uroczystość dla całego miasta albo poszczególnych jego części w kościele katedralnym lub w innych dogodniejszych miejscach.
79. Wypada, by procesja z Najświętszym Sakramentem odbywała się po Mszy świętej, w czasie której konsekruje się hostię do procesji. Można również odbyć procesję po dłuższej publicznej adoracji, którą odprawia się po Mszy świętej.
80. Urządzając procesje eucharystyczne, należy zachować miejscowe zwyczaje i zarządzenia dotyczące wystroju placów i ulic oraz kolejności uczestników procesji. Podczas drogi, jeżeli istnieje zwyczaj i przemawia za tym dobro duchowe wiernych, można urządzić krótkie nabożeństwo przy ołtarzu stacyjnym, a nawet udzielić błogosławieństwa eucharystycznego. Śpiewy i modlitwy winny być tak dobrane, aby wszyscy okazywali przez nie wiarę w Chrystusa i ku Niemu kierowali całą uwagę.
81. Jeżeli procesja odbywa się zaraz po Mszy świętej, kapłan, który niesie Najświętszy Sakrament, może pozostać w szatach, w których odprawiał Mszę świętą, albo może wziąć kapę białego koloru; jeżeli natomiast procesja nie następuje bezpośrednio po Mszy świętej, nakłada kapę.
82. Światła, kadzidła i baldachimu, pod którym idzie kapłan niosący Najświętszy Sakrament, używa się zgodnie z miejscowymi zwyczajami.
83. Wypada, by procesja wyruszała z jednego kościoła i kierowała się do innego kościoła. Jeżeli jednak miejscowe warunki za tym przemawiają, może wrócić do tego kościoła, z którego wyszła.
84. Na zakończenie procesji udziela się błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem w kościele, do którego procesja doszła, albo w innym dogodnym miejscu, i chowa się Najświętszy Sakrament.
3. KONGRESY EUCHARYSTYCZNE
85. Kongresy Eucharystyczne, które w nowszych czasach zostały wprowadzone w życie Kościoła jako szczególny objaw kultu eucharystycznego, należy uważać za stacje, na które jakaś wspólnota zaprasza cały miejscowy Kościół, albo jakiś miejscowy Kościół zaprasza inne Kościoły jednego kraju czy narodu a nawet z całego świata, aby wspólnie doskonalej zgłębić jakiś aspekt tajemnicy eucharystycznej oraz uczcić ją publicznie w duchu miłości i jedności.
Kongresy takie niech będą prawdziwym znakiem wiary i miłości przez pełny udział miejscowego Kościoła i współuczestnictwo innych Kościołów.
86. Sprawy związane z miejscem, tematyką i organizacją mającego się odbyć Kongresu winny stać się przedmiotem odpowiednich badań zarówno w Kościele miejscowym, jak i w innych Kościołach. Celem takich studiów jest ukazanie rzeczywistych potrzeb i służenie postępowi nauk teologicznych oraz dobru miejscowego Kościoła. W pracy tej należy korzystać z pomocy biegłych w dziedzinie teologii, biblistyki, liturgiki i duszpasterstwa, a także nauk humanistycznych.
87. W przygotowaniu do Kongresu należy uwzględnić przede wszystkim następujące ważne sprawy:
a) gruntowną katechezę o Eucharystii, szczególnie jako tajemnicy Chrystusa żyjącego i działającego w Kościele. Katecheza winna być dostosowana do poziomu rozmaitych grup wiernych;
b) bardziej czynny udział w świętej Liturgii, który sprzyja pobożnemu słuchaniu słowa Bożego i rozbudza braterskie poczucie wspólnoty; [39]
c) poszukiwanie środków i wykonywanie dzieł społecznych służących ludzkiemu postępowi i sprawiedliwemu podziałowi dóbr, także materialnych, na wzór pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej [40], aby z eucharystycznego stołu przenikał wszędzie ewangeliczny zaczyn jako siła budowania społeczności doczesnej i jako zadatek przyszłej [41].
88. Samą uroczystość kongresową należy obchodzić w oparciu o następujące kryteria [42]:
a) sprawowanie Eucharystii powinno być prawdziwie ośrodkiem i szczytem, do którego odnoszą się wszystkie przedsięwzięcia i różne nabożeństwa;
b) nabożeństwa słowa Bożego, sesje katechetyczne i prelekcje na publicznych zgromadzeniach niech zdążają ku temu, by wybrany temat głębiej zbadać; a jego aspekty praktyczne ukazać w jaśniejszym świetle jako zadanie życiowe;
c) należy zadbać o stworzenie możliwości wspólnych modlitw lub dłuższej adoracji przed wystawionym Najświętszym Sakramentem w wyznaczonych kościołach, które nadają się do tego rodzaju nabożeństw;
d) przy urządzaniu procesji, w której niesie się Najświętszy Sakrament ulicami miasta wśród publicznych śpiewów i modlitw, należy. kierować się zasadami dotyczącymi procesji eucharystycznych [43], uwzględniając społeczne i religijne warunki miejscowe.
Przypisy:
[1] DK nr 5.
[2] Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharicticum mysterium, nr 3 e: AAS 59 (1963), s. 52.
[3] Tamże, nr 3 b: m. cyt., s. 541; Paweł VI, Enc. Mysterium fidei: AAS 57 (1965), s. 771.
[4] Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 3 f: AAS 59 (1967), s. 543.
[5] Por. tamże, nr 19: m. cyt., s. 543.
[6] Por. tamże, nr 49: m. cyt., ss. 566-567.
[7] P a w e ł VI, Enc. Mysterium fidei: AAS 57 (1965), s. 764; por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum myste-rium, nr 9: AAS 59 (1967), s. 547.
[8] Por. Sw. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 55: AAS (1967), ss. 568-569.
[9] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 285 i ?92.
[10] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Euchasisticum mysterium, nr 51: AAS 59 (1967), s. 567; K. P. K., kan. 937.
[11] Por. tamże, nr 52-53: m. cyt., ss. 567-568; K. P. K., kan. 938.
[12] Por. tamże, nr 57: m. cyt., s. 569; K. P. K., kan. 940.
[13] Por. KL nr 55.
[14] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 33 a: AAS 59 (1967), ss. 559-560.
[15] Por. tamże, nr 40-41: m. cyt., ss. 562-563.
[16] Tamże, nr 3 a: m. cyt., ss. 541-542
[17] Por. Mszał Rzymski wyd. 1970, Msza Wieczerzy Pańskiej, s. 243; Liturgia Męki Pańskiej, s. 250, nr 3; Wielka Sobota, s. 265.
[18] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 31: AAS 59 (1967), ss. 557-558.
[19] Por. Paweł VI, Pismo Apost. Ministeria quaedam, 15 VIII 1932, nr VI: AAS 64 (1972), s. 532.
[20] Por. Św. Kongr. Sakramentów, Instr. Immensae caritatis, 29 I 1973, 1, I i II.
[21] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 269.
[22] Por. Św. Kongr. Kultu Bożego, Instr. Memoriale Domini, 29 V1969: AAS 61 (1969), ss. 541-555.
[23] Por. Św. Kongr. Sakramentów, Instr. Immensae caritatis, 29 I 1973, nr 4.
[24] Por. Mszał Rzymski, Ogólne wprowadzenie, nr 242; Św. Kongr. Kultu Bożego, Instr. Sacramentali Cornmunione, nr 6, 29 VI 1930: AAS 62 (1970), ss. 665-666.
[25] Por. Conc. Trid., sessio XIII, Decr. de Eucharistia, 7: DS 1646-1647; tamże, sessio kIV, Canones de sacramento paenitentiae, 9: DS 1309; św. Kongr. d.s. Doktryny Wiary: Normae pastorales circa absolutionem sacramentalem generali modo impertiendam, 16 VI 1932, wstęp i nr VI: AAS 64 (1972), s. 510 i 512.
[26] Por. Sw. Kongr. Obrzędów, Instr, Eucharisticum mysterium, nr 3,5: AA 59 (1967), s. 561.
[27] Por. K. P. K., kan. 919 § 1 i 3.
[28] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 38: AAS 59 (1967), s. 562.
[29] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Euchasisticum mysterium, nr 58: AAS 59 (1967), s. 569.
[30] Por. tamże, nr 50: m. cyt., s. 567.
[31] Por. tamże, nr 13: m. cyt., s. 549.
[32] Por. tamże, nr 60: m. cyt., s. 570.
[33] Por. tamże, nr 61: m. cyt., ss. 570-571.
[34] Por. tamże, nr 63: ni. cyt., s. 571.
[35] Por. tamże, nr 64: m. cyt., s. 572.
[36] Por. tamże, nr 65: m. cyt., s. 572.
[37] Por. tamże, nr 66: m. cyt., s. 572.
[38] Por. Św. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 59: AAS 59 (1967), s. 570.
[39] KL nr 41-52; KK nr 26.
[40] Por, Dz 4,32.
[41] KL nr 47; DE nr 15.
[42] Por. Sw. Kongr. Obrzędów, Instr. Eucharisticum mysterium, nr 67: AAS 59 (1967), ss. 572-573.
[43] Por. wyżej, nr 77-84.
